चार्टर्ड अकाउंटंट (CA) बनणे हे एक प्रतिष्ठित आणि आव्हानात्मक करियर आहे. यासाठी आपल्याला ICAI (Institute of Chartered Accountants of India) द्वारे संचालित विविध परीक्षांमधून यशस्वीरीत्या उत्तीर्ण व्हावे लागते. खालील माहितीमध्ये, CA बनण्यासाठी आवश्यक असलेल्या प्रत्येक टप्प्याचे तपशीलवार वर्णन आहे.
• १. शैक्षणिक पात्रता :
CA बनण्यासाठी आवश्यक प्राथमिक शैक्षणिक पात्रता खालीलप्रमाणे आहे:
– १०वी आणि १२वी पास: विद्यार्थ्यांनी १०वी आणि १२वी वर्ग उत्तीर्ण केलेले असावे. १२वी नंतर विद्यार्थ्यांना CA कोर्ससाठी नोंदणी करता येते.
– स्नातक (Graduate): जर विद्यार्थ्यांनी १२वी नंतर स्नातक पूर्ण केले असेल तर ते थेट IPCC स्तरावर नोंदणी करू शकतात, परंतु त्यासाठी त्यांना कमीतकमी ५०% गुण आवश्यक आहेत.
• २. CA कोर्सचे स्तर :
CA कोर्स तीन स्तरांमध्ये विभागलेले आहे:
१. सीपीटी (CPT – Common Proficiency Test):
– हे CA कोर्सचे प्रवेशद्वार आहे. विद्यार्थी १२वी उत्तीर्ण झाल्यावर CPT परीक्षेसाठी नोंदणी करू शकतात.
– परीक्षा वस्तुनिष्ठ प्रकाराची असते आणि चार विषयांचा समावेश असतो: लेखा (Accounting), व्यापारी नियम (Mercantile Law), सामान्य अर्थशास्त्र (General Economics), आणि मात्रात्मक कौशल्ये (Quantitative Aptitude).
२. आयपीसीसी (IPCC – Integrated Professional Competence Course):
– CPT उत्तीर्ण झाल्यावर विद्यार्थी IPCC स्तरावर नोंदणी करू शकतात. हा स्तर दोन गटांमध्ये विभागलेला असतो आणि प्रत्येकी सात विषयांचा समावेश असतो.
– IPCC ची परीक्षा दोन गटांमध्ये घेण्यात येते आणि विद्यार्थी दोन्ही गट एकत्र किंवा वेगवेगळे देऊ शकतात.
– IPCC उत्तीर्ण झाल्यावर विद्यार्थी ३ वर्षांच्या लेखाशास्त्रीय प्रशिक्षणासाठी (Articleship) पात्र होतात.
३. अंतिम परीक्षा (CA Final Examination):
– IPCC आणि ३ वर्षांची लेखाशास्त्रीय प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यावर विद्यार्थी CA अंतिम परीक्षेसाठी पात्र होतात.
– अंतिम परीक्षा दोन गटांमध्ये विभागलेली असते आणि प्रत्येकी आठ विषयांचा समावेश असतो.
• ३. लेखाशास्त्रीय प्रशिक्षण (Articleship) :
लेखाशास्त्रीय प्रशिक्षण हे CA कोर्सचे अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि अपरिहार्य अंग आहे. हे प्रशिक्षण विद्यार्थ्यांना वास्तविक जगातील लेखा, लेखापरीक्षण, वित्तीय व्यवस्थापन, करार, आणि इतर संबंधित कामांचे अनुभव देते. लेखाशास्त्रीय प्रशिक्षणाच्या कालावधीत, विद्यार्थ्यांना CA फर्म किंवा पात्र CA च्या मार्गदर्शनाखाली काम करावे लागते.
• ४. GMCS आणि ITT कोर्स :
विद्यार्थ्यांनी GMCS (General Management and Communication Skills) आणि ITT (Information Technology Training) कोर्स पूर्ण करणे आवश्यक आहे. हे कोर्स विद्यार्थ्यांच्या व्यवस्थापकीय आणि संवाद कौशल्ये वाढविण्यासाठी आवश्यक आहेत.
• ५. अंतिम परीक्षा (Final Examination) :
अंतिम परीक्षेत दोन गट असतात, आणि प्रत्येकी आठ विषयांचा समावेश असतो. विद्यार्थ्यांना दोन्ही गट उत्तीर्ण करणे आवश्यक आहे. अंतिम परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर आणि लेखाशास्त्रीय प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर विद्यार्थी CA म्हणून नोंदणी करू शकतात.
• निष्कर्ष :
चार्टर्ड अकाउंटंट होण्यासाठी अभ्यासक्रमाची रचना कठीण आणि आव्हानात्मक असली तरी, हे करियर अत्यंत प्रतिष्ठित आणि आर्थिक दृष्ट्या फायद्याचे आहे. ICAI द्वारे संचालित CA कोर्स विद्यार्थ्यांना उच्चस्तरीय लेखा आणि वित्तीय व्यवस्थापनाचे ज्ञान आणि कौशल्य प्रदान करते. योग्य तयारी, समर्पण, आणि मेहनतीच्या माध्यमातून, विद्यार्थी CA परीक्षेत यशस्वी होऊन आपल्या करियरमध्ये यशस्वी होऊ शकतात.